تصاویر قدیمی زاوشت

((امسال  اراضی زیر کشت زیادی داریم وتاکنون اینقدر از اراضی زیرکشت گندم نبوده است میتوانی با ارباب صحبت کنی وخرمن زاوشت را از ارباب  به اجاره بگیری امید است سود زیادی ببری ))این سخنان را مهدی نژادخلیلی در شب نشینی پاییزی سال ۴۱ به دوست خود حاج زینال روشتی که یکی از بزرگ کشاورزان روشت بزرگ بود ودوست ایشان بود بیان کرد.حاج زینال با توجه به گفته های دوستش با ارباب وقت زاوشت ((ا-ص))قرارداد یکساله بست ولی خبر نداشت که امسال آخرین سال دوران حکومت اربابان است .گویا اربابان خبر اصلاحات اراضی را زودتر از همه شنیده بودند ومیخواستند هر طور شده اقلازهر خویش را به رعایا بریزندوبه این دلیل به بهانه گیرهای بنی اسرائیلی رو آورده بودند .تابستان ۴۲ فرا رسید وکشاورزان محصولات را چیدند ودسته دسته وارد خرمن کردند محصول به قدری زیاد بود که هیچ کس باور نمیکرد اینقدر محصول پر بار داشته باشد.انبوه خشته های گندم بود که سرازیر خرمن میگشت همه خوشحال بودند از اینکه وعده های سر خرمن کشاورزان امسال خوب خواهد شد.باششاخ جمع کردن(کسانیکه زارع نبودند بعد از جمع کردن کندم توسط زارع خوشه های باقی مانده را جمع کرده وبه خانه می آوردند این کار با مانع ومشکلات زیادی انجام میگرفت هر کس نمیتوانست در هرجا اقدام به باششاخ جمع کنی نماید همچنین در صورت مشاهده توسط مامورین اربابان ،تمامی باششاخهای وی گرفته میشد) بدون هیچ مانعی صورت میگرفت وغیر زارعین نیز از این وفور نعمت سود میبردند.همه چیز با وعده های سر خرمن بود کشاورز هرچه خریده بود وعده سر خرمن داده بود سایر رعایا نیز اینگونه بودند وهمه چیز در اقتصاد آن روز وابسته به خرمن بوده است .همین اینکه زمزمه های اصلاحات ارضی فرا گیر شد بهانه های اربابان فزونتر گشت .دعوایی در ده براساس دسیسه های ارباب به راه انداخته شد وچندین تن از کشاورزان بزرگ ((همپا))با هم درگیر شدند اکنون خرمن جای سوزن انداختن ندارد ودیگر کولشی وارد آن نمیشود اما کسی هم هنوز شروع به خرمن کوبی با جار جار نکرده است .ساعت ۱۲شب در خرمن کوچک یک بسته از کولشها آتش میگیرد ودر عرض چند دقیقه آتش خرمن را به کام خود میبرد اهالی سراسیمه در نیمه شب رو به سوی خرمن نهادند هر کس با هرچه که در دست داشت شروع به خاموش کردن نمودند لیکن زبانه آتش قدرت خورنده گیش فرا تر از این حرفها بود که با سطلهای آب خاموش شود.با توجه به ازدحام جمعیت بلاخره توانستند جلو پیشروی آتش را با استفاده از بیل وخاک بگیرند.آتش سوزی تمام شد وچندین تن مورد اتهام قرارگرفتند ونزدیک بود چند دستگی در روستا ایجاد شود لیکن با تدبیر بزرگان آرامش برقرار شد.چندی از ماجرا گذشت اندک گندمی که از آتش در امان بود خرمن کوبی با جار جار شد لیکن با توجه به اینکه آتش با خاک پوشیده شده بود یک ماه بعد از آتش سوزی دوباره آتش از زیر خاکستر نمودار شد گویا هنوز پاییز بود وآتش از زیر خاکسترها نمودار میگشت.در این واقعه یک سوم از خرمن زاوشت سوخت حاج زینال به سرمایه خویش راضی شد ودرخواست سود از کسانیکه  محصولشان سوخت نکرد.دو سال از ماجرا گذشت واصلاحات ارضی برقرارشد وزارعین صاحب زمین شدند .یکی از خدم وحشمهای ارباب اعتراف نمود که آتش سوزی به دستور ارباب توسط راننده وی صورت گرفته بود است .ماجرای خرمن سوزی زاوشت در اذهان ماند وتبدیل به نوعی گاهشماری گردید به عنوان مثال تولد یا فوت افراد آن دوران با سال خرمن سوزی مورد بررسی قرارمیگیرد.

خرمن کوبی با جارجار که تا سال ۱۳۵۳ در منطقه مورد استفاده قرار میگرفته است