عبادتگاهها ومساجد مقدسترین مکان موجود در محل سکونت هر فرد است ومکانیست اجتماعی ومذهبی که در آن علاوه بر انجام مراسم عبادی سایر مراسمها نیز در آن انجام میشود از قبیل مجلس عزا برای اموات ،دادن خرج واحسان ونذری.

زاوشت دارای سه مسجد میباشد ۱-مسجد صاحب الزمان یا پایگاه مسجیدی ۲-مسجد امیرالمومنین یا اورتا مسجید  ۳-مسجد قدیم یا قدیم مسجید.مسجد قدیم زاوشت قدمت دیرینه دارد ودرباره آن در چندین کتاب به نقد وبررسی قدمت آن پرداخته شده است از جمله در کتابهای سیمای بناب نوشته  حسین بابک وبررسی باستانشناختی منطقه بناب نوشته آقای علی صدرایی میباشد باتوجه به اینکه درج  مطالب آن کتابها کار تکراری میباشد لذا سعی بر این میباشد که مطالبی جدید وغیر تکراری در باره مسجد قدیم زاوشت بیان شود هر چند شاید ارائه سند برای بعضی از مطالب اندکی مشکل باشد ودر اینگونه موارد مستندات شفاهی از بزرگان بیان گشته است .قدمت این مسجد در این کتابها ودر نوشته ای که روی سر در آن است به دوره صفویه برمیگردد.ولی قرائن وشواهد امر دیگریست که در جای خود بیان میشوداین مسجد به شماره ۳۰۹۴ در آثار ملی به سال ۱۳۸۵ به ثبت رسیده است.

یکی از اراضی کشاورزی زاوشت اراضی شیخ دیزج میباشد این اراضی نزدیک به چیمن زاوشت حوالی پلیس راه است اراضی مزبور بین دونهر کوچک قرار گرفته که به آن هاچه میگویند (سنگ انداز)چون منطقه بواسطه دونهر به شکل سنگ اندازمیباشد لذا به این نام معروف گشته است .نام اراضی شیخ دیزج  از روستایی به همین نام برگرفته شده است وتا حدود سالهای ۱۲۸۰ خرابه هایی از این روستا  وجود داشته است واکنون نیز هر از گاهی زمانیکه با تراکتور اقدام به شخم زنی میگردد کهنه سفالینهایی ظاهر میشودوطبق گفته بزرگان گروهی از اهالی در آن جا زندگی میکردند وآن منطقه مانند دژ در برابرمهاجمان  به زاوشت به شمار میرفته است ولی بنا به دلایل نا معلوم مجبور به ترک آنجا میشوند وهر چه را که با خود داشته اند به زاوشت آوردند گویا این نقل مکان با تعمیر مسجد قدیم همزمان بوده است که سر ستونهای آن مسجد نیز از آنجا اورده شده است.

 اراضی شیخ دیزج که از اراضی باستانی زاوشت است

زمینهای کشاورزی در منطقه شیخ دیزج که نیاز به بررسی باستانشناختی دارد

اطراف مسجد قدیم محل اصلی روستای زاوشت بوده است واین امر از شکسته سفالینه های  موجود در حوالی مسجد مشخص میشود خصوصا که فاصله مسجد با امامزاده آقاسید کمتر از پانصد متر میباشد و موقع تخریب وتعمیر منازل این منطقه  ظهور سفال شکسته خود دلیل این مدعاست.عنوان کردن اینکه مسجد قدیم قبل اسلام بعنوان آتشکده بوده است بدون مستندات تاریخی کار ی بس مشکل است وبه هر حرف وسخن غیر مستند نمیتوان اعتماد کردوسخن تاریخی گفت ولی  گویا واقعیت اینگونه حکایت دارد که مسجد زاوشت در گذشت به عنوان عبادتگاه وآتشکده بوده است.این مسجد با توجه به گفته اکابرچندین بار مورد مرمت وبازسازی قرار گرفته است واصولا شاید قبل از آن تاریخ نیز بازسازی گردیده است ولی با توجه به اینکه نوشته یا کتیبه ای دال بر تعمیر آن وجود ندارد لذا نمیتوان در این مورد مطلبی گفت. ولی مسلما بابررسی مدارک ومنابع موجود که از این مسجد در دست است همچنین با  تحقیقات  باستانشناختی مسجد جواب بسیاری از سئوالات در باره پیدایش زاوشت ومسجد آن داده خواهد شد.